کالیگرافی چیست؟ ✔️آشنایی با کاربردها+مزایا+انواع کالیگرافی

کالیگرافی چیست؟

کالیگرافی چیست: کالیگرافی یک هنر زیبایی‌نویسی است که به یک نوع خاص از نوشتن اشاره می‌کند. در این هنر، خطوط با یکدیگر برخورد می‌کنند و در واقع ترکیبی از خطوط است که یک کمپوزیشن خطی را ایجاد می‌کند. برای اجرای کالیگرافی، از ابزاری به نام “قلم کالیگرافی” استفاده می‌شود که جوهر را در خود نگه می‌دارد و کالیگرافیست می‌تواند آن را به هر شکلی که می‌خواهد روی کاغذ پخش کند و طرح مورد نظر را ایجاد کند. کالیگرافی همچنین به عنوان نقاشی خط و سایه زدن نیز شناخته می‌شود. در کالیگرافی فارسی، عموماً از فونت‌های قدیمی و اصیل ایرانی مانند نستعلیق و ثلث استفاده می‌شود، زیرا این فونت‌ها با افزودن سایه به آنها بسیار زیبا می‌شوند.

البته، نقاشی خط می‌تواند روی هر فونتی اجرا شود و قیدی به نوع فونت نمی‌زند. به طور کلی، می‌توان گفت کالیگرافی همان خوشنویسی در کشور خودمان است. تعریف دیگری که می‌توان برای این هنر ارائه داد، این است که کالیگرافی اصطلاحی غربی است که در توصیف هنر خوشنویسی به کار می‌رود و خط نقاشی را به صورتی متفاوت نمایش می‌دهد. همچنین، تایپوگرافی نیز جدا از کالیگرافی شناخته می‌شود.

تاریخچه کالیگرافی

کالیگرافی (Calligraphy) یک کلمه با ریشه در زبان یونانی است که به معنای هنر زیبانویسی می‌باشد و از دو بخش “کالوس” (kallos) به معنای زیبا و “گرافاین” (graphein) به مفهوم نوشتن تشکیل شده است. این هنر، به وسیلهٔ کالیگرافی، دانش درست نوشتن شکل کلمات را به ارمغان می‌آورد.

قدمت کالیگرافی به بیش از ۳ هزار سال قبل باز می‌گردد و اولین نمونه کالیگرافی در جهان، بر اساس باور بسیاری از متخصصان، متعلق به چینی‌ها است. اما برخی دیگر از کارشناسان معتقدند که رومی‌ها این سبک نوشتاری را اختراع کرده‌اند. با وجود این اختلاف نظرها، همه متخصصان موافقند که کالیگرافی در قرن پانزدهم و پس از ورود صنعت چاپ به اروپا، به شکل گسترده‌ای مورد استفاده قرار گرفت.

در واقع، از ابتدای تاریخ، تفاوت‌هایی بین دست‌نوشته‌های معمولی و سبک‌های نوشتاری خاص مانند تایپوگرافی و کالیگرافی وجود داشته است. در ایران نیز، قبل از دوران صفویه، نقاشی شکل گرفت، اما هنر کالیگرافی از زمان میرزا غلامرضا امیرخانی، خوشنویس و آموزگار خط نستعلیق، به دانش‌آموزان آموزش داده شد.

پک پیشنهادی: دوره آموزش کالیگرافی 2022 [حرفه ای+پروژه محور]

کالیگرافی شامل چه چیزی نیست؟

تعریفی که در فرهنگ لغت آمده، کالیگرافی را به عنوان یک مهارت دست خط تعریف می‌کند، یا حتی به شکلی مبهمتر. اما در واقع نمی‌توان با سادگی فقط این را بیان کرد که زیبا نوشتن همان کالیگرافی است. اگرچه این تفسیر درست است، اما آنچه که به خوبی هنر کالیگرافی را توصیف می‌کند را کاملاً بیان نمی‌کند، زیرا این هنر به بسیاری از جنبه‌ها و ویژگی‌ها فراتر از قلمزنی و نوشتن به شیوه‌ای زیبا می‌رود. در واقع، این نظریه‌های ناقص و نیمه‌کاره، ارزش و ویژگی‌های واقعی رشته کالیگرافی را کاهش می‌دهند. به خاطر داشته باشید که هدف اصلی دست خط نوشتن، خواندن سریع، آسان و دقیق است.

سبک‌های کالیگرافی

کالیگرافی، با داشتن انواع گوناگون، شامل سبک‌های مختلفی است که هر کدام به یک نقطه خاص از جهان تعلق دارند. در ادامه، به معرفی چندین سبک مشهور کالیگرافی می‌پردازیم:

 – خوش‌نویسی غربی: در خوش‌نویسی یا کالیگرافی به سبک غربی، به طور معمول از قلم شیب برای نوشتن کلمات استفاده می‌شود. قلم شیب در این سبک، با توجه به نوع خط انتخابی، متفاوت است. خط کارولینگین (Carolingian)، خط انگلیسی، خط ایتالیک (Italic) و خط رومی (Roman) از جمله انواع خطوطی هستند که در این سبک کالیگرافی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

– خوش‌نویسی اسلامی (عربی): خوش‌نویسی اسلامی، که به خوش‌نویسی عربی نیز شهرت دارد، نوعی کالیگرافی بسیار متمایز است. این سبک کالیگرافی، با هنر اسلامی همخوانی دارد و حالتی معنوی را در کلمات به ارمغان می‌آورد. مسلمانان از این کالیگرافی برای نوشتن قرآن استفاده کرده‌اند. خطوط کوفی و نسخ از جمله خطوط معروف این سبک هستند.

– خوش‌نویسی شرقی: ابزارهای استفاده شده در خوش‌نویسی به سبک شرقی، به عنوان “چهار گنجینهٔ یادگیری” شناخته می‌شوند. این چهار گنجینه شامل قلم‌مو، جوهر، کاغذ و جوهردان است. تنوع خطوط در کالیگرافی شرقی به نوع و اندازه قلم‌مو وابسته است.

 خط کایشو (Kaishu): یکی از خطوط سنتی که در این سبک استفاده می‌شود، در عین سادگی و خوانایی، زیبایی چشمگیری دارد. کالیگرافی شرقی بسیار تأکید بر ظاهر حروف دارد و به نوشته‌های شرقی زندگی می‌بخشد.

حتما ببینید: آموزش کالیگرافی رایگان در فتوشاپ (فیلم + صفر تا100)

انواع کالیگرافی:

در یک دسته‌بندی، می‌توان انواع کالیگرافی را به دو دستهٔ مدرن و کلاسیک تقسیم کرد. ویژگی‌های هنر کلاسیک که شامل تزئینات مشخص، عدم شکستن قوانین، حفظ سنت و بازتاب گذشته هستند، در این نوع خوشنویسی نیز مشاهده می‌شوند. اما در نوع مدرن، ویژگی‌های هنر مدرن و نوین نیز به هنر خوشنویسی می‌پیوندند. برای مثال، استفاده از رنگ‌های جدید در آثار، ترکیب آن با شکل‌ها و خطوط مدرن، کاهش تزیینات و استفاده از رنگاره‌های جدید دنیای مدرن در آثار کالیگرافی مدرن مشاهده می‌شود. همچنین، در کالیگرافی مدرن، ممکن است میزان وضوح و خوانایی نوشتار کاهش یابد، اما این زیبایی کلی آثار را بهبود می‌بخشد. در حالیکه خوشنویسی کلاسیک به نوعی ترکیبی از خوشنویسی و تایپوگرافی محسوب می‌شود.

کاربرد کالیگرافی چیست؟

حالا که ما مفهوم کالیگرافی را می‌شناسیم، بیایید به کاربردهای جذاب این هنر نگاهی بیندازیم. استفاده از کالیگرافی در طراحی‌های شخصی و حرفه‌ای شما را به عنوان یک حرفه‌ای حاکم بر این هنر نشان می‌دهد و همچنین باعث می‌شود تا ارزش هنرتان افزایش یابد و بیشتر مورد توجه قرار گیرد. در این بخش، چند نمونه از کاربردهای کالیگرافی را بررسی خواهیم کرد:

 ۱‌- کسب درآمد:

یکی از کاربردهای کالیگرافی، تبدیل استعداد خود به منبع درآمد است. شما می‌توانید با استفاده از این هنر، درآمدی کسب کنید. بسیاری از کسب‌ و کارها برای طراحی‌های مرتبط با فعالیت خود به افرادی با مهارت کالیگرافی نیاز دارند. همچنین، بسیاری از افراد نیز علاقه‌مند به یادگیری کالیگرافی هستند و به دنبال شخصی هستند که آن را به آن‌ها آموزش دهد. در نتیجه، شما می‌توانید به عنوان یک معلم کالیگرافی مجرب و با تجربه، درآمدزایی کنید.

 ۲- متمایزسازی کسب ‌و کار:

همانطور که در بخش قبل اشاره کردیم، کالیگرافی برای بسیاری از کسب‌وکارها ضروری است. این هنر باعث می‌شود تا محصول شما از رقبا متمایز شود. برای مثال، استفاده از کالیگرافی در طراحی لوگو، کارت‌های هدیه و خوش‌آمدگویی و حتی دکوراسیون فروشگاه‌ها باعث می‌شود محصول شما بیشتر دیده شده و توجه مخاطبان و مشتریان را به خود جلب کند.

 ۳- ساخت کارت پستال و هدایای خاص:

کالیگرافی بیشترین کاربرد را در ساخت کارت‌های پستال و کارت‌های هدیه دارد. به علاوه، علاقمندان خلاقیت و هنر نیز از این هنر برای هدیه دادن به دوستان و خانواده خود استفاده می‌کنند. برای مثال، در زمان‌های امروز، یکی از هنرهایی که به خصوص در شبکه‌های اجتماعی بسیار محبوب شده است، طراحی انواع تابلوهای دکوراتیو با استفاده از هنر کالیگرافی در نرم‌افزار فتوشاپ است.

تفاوت های تایپوگرافی و کالیگرافی

گاهی اشتباهاً کالیگرافی و تایپوگرافی را با یکدیگر اشتباه گرفته می‌شود، اما در واقع این دو حوزه کاملاً متفاوت هستند. میان نقاشی خط، کالیگرافی و تایپوگرافی تفاوت‌های قابل توجهی وجود دارد. کالیگرافی به معنای ترکیب خوشنویسی و خطوط است و هدف طراح در آن، ایجاد اشکال زیباست. در حالیکه تایپوگرافی به چیدمان حروف می‌پردازد و از کالیگرافی یا سایه‌زدن برای زیباسازی استفاده می‌کند تا به زیبایی اثر اضافه شود. ساختار اصلی تایپوگرافی حروف و متون است و می‌توان از فونت‌های آماده با تغییرات کلی یا جزئی برای بیشتر کردن زیبایی استفاده کرد.

تایپوگرافی در همه‌ی زبان‌ها، از جمله فارسی و انگلیسی، استفاده می‌شود. کالیگرافی نیز در اصل یک نوع نقاشی است که در آن خطوط با یکدیگر برخورد دارند و می‌توان آن را به عنوان یک نوع کمپوزیشن خط در نظر گرفت. در کشور ما، در بیشتر موارد، کالیگرافی به عنوان سایه زدن حرفه‌ای و درست شناخته می‌شود که باعث ایجاد اثری با دید سه‌بعدی می‌شود.

حتما بخوانید: سیستم مورد نیاز فتوشاپ [حداقل+بهترین سیستم فتوشاپ 2022]

مزایای کالیگرافی چیست:

• یکی از مزایای تکنیک کالیگرافی این است که آن را می‌توان به عنوان یک هنر دست‌ساز، بدون استفاده از مالد و تکسچر انجام داد. برای تفاوت کار دست‌ساز و کپی، می‌توانیم به مثال فرش دست‌باف و ماشینی اشاره کنیم. بنابراین، این تکنیک ایده‌های بسیاری را می‌تواند به وجود آورد و هر هنرمند با ترکیب سلیقه شخصی خود با این تکنیک، می‌تواند امضای خاص خود را در آثار خود به نمایش بگذارد. اعمال سلیقه افراد در اجرای این تکنیک، یک جزء منحصربه‌فرد است که با استفاده از مالد و تکسچر ممکن نیست و این تمایز یک اثر دست‌ساز را با دیگران متمایز می‌کند.

   

• کالیگرافی نیز معمولاً در تزیین قسمت خارجی کیک استفاده می‌شود. همچنین، استفاده از توری خوراکی و نورپردازی در کنار کالیگرافی، باعث می‌شود اثر به چشم نوازتر و زیباتر ظاهر شود. اجرای این تکنیک با استفاده از حداقل ابزار نیز امکان‌پذیر است.

   

• ورود کالیگرافی به صنعت کیک می‌تواند بسیار راه‌گشا باشد. این تکنیک منحصربه‌فرد می‌تواند در کنار نقاشی روی فوندانت و کار با رویال آیسینگ، ترکیبی بسیار جذاب را به وجود آورده و اثر را به طرز خاصی متمایز سازد.

اصول کالیگرافی چیست؟

در هنر کالیگرافی، خلاقیت در انتخاب و استفاده از رنگ‌ها اهمیت بسیاری دارد و هنرمندان در پردازش ایده‌های بدیع و نمایش آن‌ها با محدودیت چندانی مواجه نیستند. با این حال، به هنرمندان توصیه می‌شود با رعایت چند اصل کلی، کیفیت آثار خود را بهبود بخشند و هنر خود را به شکل برجسته‌تری نمایان سازند.

پک پیشنهادی: دوره آموزش فتوشاپ [حرفه ای+پروژه محور]

• انتخاب رنگ مناسب

اهمیت رنگ‌های مورد استفاده در یک اثر هنری، از ابتدا توجه مخاطب را به خود جلب می‌کند. کاربرد رنگ می‌تواند متناسب با محتوای نوشته و سبک کار، به شکل‌های مختلفی باشد و در برانگیختن احساسات مورد نظر هنرمند، تأثیرگذار باشد. اما موضوعی که بیش از همه باید مورد توجه قرار گیرد، اهمیت ترکیب مناسب و هنرمندانه رنگ‌ها است.

• توجه به ابعاد در کالیگرافی

حجم و اندازه نوشته‌ها نباید به طور غیرطبیعی بزرگ یا کوچک باشند. همچنین، هندسه و ترکیب واژگان و جملات با ابعاد و اندازه‌های مختلف بسیار مهم است و باید در کنار یکدیگر هارمونیک و زیبا باشند.

• تناسب میان موضوع و سبک

وجود هماهنگی بین محتوا که قرار است سوژه کالیگرافی شما باشد و سبکی که برای تزئین و زیباسازی آن انتخاب می‌کنید، اهمیت بالایی دارد. بهتر است نوشته‌ها و متون کهن، با سبک‌های سنتی و نوشته‌های متأخرتر، با سبک‌های مدرن به ترتیب هماهنگی داشته باشند.

• تناسب میان سبک انتخابی و کاربرد اثر

در انتخاب سبک مناسب برای کالیگرافی، بهتر است نهایتاً استفاده نهایی از اثر را در نظر بگیرید و با توجه به آن و همچنین جامعه هدف، در خصوص تعیین بهترین سبک، رنگ، طرح و سایر عوامل، تصمیم‌گیری کنید.

در صورت علامندی به یادگیری فتوشاپ، می توانید در این لینک اقدام به دانلود آموزش فتوشاپ رایگان 2022 را در قالب 2 ساعت آموزش ویدیویی مقدماتی نرم افزار فتوشاپ از موشن کده کنید.